Şah İbrahim Veli Ocağı
Ocağın merkezi, Malatya’nın Hekimhan ilçesindeki Ballıkaya (Mezirme) köyüdür. Ballıkaya köyü, eski bir yerleşim merkezi olup köklü bir tarih ve geçmişine sahiptir. Ocağın kurucusu olan Şah İbrahim Velî’nin XV. yüzyılda yaşadığı tahmin edilmektedir. Bir diğer rivayette ise, XIII. yüzyılda yaşamış olup Dede Garkın’ın halifesi olarak bilinmektedir. Sözlü geleneğe göre Şah İbrahim Velî, Anadolu Alevîliği’nin tarihsel gelişiminde önemli bir yere sahip olan Azerbaycan Erdebil ocağından gelerek Elazığ’ın Sün köyüne, buradan da Arguvan ilçesinin Eymir köyüne gelmiş, kimliğini açıklamadan burada bir süre hizmetkâr olarak çalıştıktan sonra Ballıkaya köyünde de bir müddet kalarak Kerbelâ’ya gitmiştir. Epey bir süre böyle gidip geldikten sonra oğlu Şah Hüseyin ve talipleriyle vedalaşarak son kez Kerbelâ’ya gitmiş ve bir daha dönmemiştir. Sözlü geleneğe göre Şah İbrahim Velî, Hacı Bektaş Velî ile amca çocukları olup akrabadırlar, bu şekilde on iki imamlardan yedincisi olan Musa Kâzım (183/799)’ın soyundan geldiklerine inanılmaktadır. Ocak dedeleri, merkez köy olan Malatya Arguvan Ballıkaya köyü dışında, Sivas Kangal ilçesinin Soğukpınar (Mama) köyü ile Malatya Kulucak ilçesinin Alvar köyünde yaşarlar. Ocağa bağlı dedelerin kendi anlatımlarına göre, diğer ocaklardan ayrılan en önemli yönleri, erkân evliyası inancı ile “şahlama” denilen tevhid uygulamasıdır. Erkân evliyası inancı, Hz. Peygamber ile Hz. Ali arasında gerçekleşen musahiplik ile ilgilidir. Sözlü geleneğe göre ikisi Gadir Hum denilen mevkide musahip oldukları zaman, Melek Cebrail cennetten tuba ağacından yapılmış bir erkân ağacını getirerek her ikisinin de sırtına dokunmuş, böylece bu olayı kutsamıştır. Şahlama denilen tevhid ise, Hz. Peygamber’e ölüm döşeğinde Allah tarafından geldiğine inanılan şu sözlerdir:
“Doksan bin kelam danıştı iki gönül dostuna
Tevhidi armağan verdi yeryüzünde insana”.
Aslında Şah İsmail’e ait olan bu sözler, dede ve aşıklar tarafından cemlerde sık sık okunur (Üçer, 2005: 195). Geleneksel ismi Şeyh İbrahim olan ocağın Malatya ilinin dışında Sivas, Tokat, Uşak, Amasya, Çorum, Yozgat, Ankara, Eskişehir, Mersin, Denizli, Manisa, K. Maraş, Gaziantep ve Erzurum gibi illeri kapsayan geniş bir coğrafyada taliplerinin yaşadığı yerleşim merkezleri bulunmaktadır Amasya içerisinde ise, ocağa bağlı dedelerin yaşadığı Halifeli başta olmak üzere Geygel Türkmenlerinin yaşadığı Küçükkızılca ile Keçili ve Sevincer; Gümüşhacıköy ilçesinin Çavuşköy ve Kızık gibi köyleri ile Merzifon’un Eymir köyü, ocağın talip köyleridir. Bu köylerde yapılan cemlerde Şah İbrahim Velî, saygı ve hürmetle anılarak olağanüstü özellikleri dile getirilmektedir.
Şah İbrahim Veli Ocak soyu İmam İmam Musa-i Kazım’ın soyundan geliyorlar.” Malatya çevresinde bu ocağın talipleri bulunmaktadır. Yakın zamanda hakka yürüyen Gürgür Dede bu ocağın aktif dedelerindendi.
(Yaman, 2006: 132-133; Aksüt, 2009: 87-88, 112-113; Yıldırım, 2006: 50-53; YalçınYılmaz, 2004: 11-25; Aksüt, 2004a: 139-162; Özerol, 2004: 119-138).